با توجه به شرایط موجود کشور، خصوصا از منظر اقتصادی و تحریم‌های حاکم، توجه جدی به گروه کاربری لینوکس (LUG) می‌تواند روزنه‌های بسیاری را در زمینه پیشرفت‌های اقتصادی، آموزشی، اجتماعی و فرهنگی ایجاد نماید.
در این مقاله قصد داریم نگاه جدی‌تری به چگونگی اداره لاگ‌های ایرانی و نقش آن‌ها در پیشرفت چندجانبه کشور با توجه به مسائل تحمیل شده به‌ویژه در بخش اقتصادی داشته باشیم.
گروه کاربری لینوکس (لاگ)
گروه کاربری لینوکس (Linux User Group) یا لاگ (LUG) به جامعه‌ای از کاربران نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز اطلاق می‌شود که در دوره‌های زمانی مشخصی (هفتگی، ماهانه و …) به‌طور فیزیکی در کنار یکدیگر جمع می‌شوند و در رابطه با اهداف لاگ به بحث و تبادل نظر می‌پردازند.
اما متاسفانه در برخی از لاگ‌های کشور مشاهده می‌شود که درک کامل و صحیحی از اهداف یک گروه کاربری لینوکس صورت نگرفته و در مواردی لاگ، صرفا در راستای ارائه سخنرانی‌های فنی و یا دورهمی‌های جامعه کاربری قدم برمی‌دارد؛ که البته ما منکر این مسئله نیستیم و عملکرد ذکر شده را رویکرد اشتباهی نمی‌دانیم، اما ارائه سخنرانی‌های فنی و آموزشی و تجمعات جامعه کاربری تنها بخشی از اهداف یک لاگ را شامل می‌شود. در ادامه با استناد بر اساسنامه جهانی تشکیل لاگ، نحوه رویکرد و اداره یک گروه کاربری لینوکس را بیشتر بسط می‌دهیم.
اهداف گروه کاربری لینوکس
«ریک موین» (Rick Moen) در «راهنمای تشکیل لاگ» (Linux User Group Howto) که در سایت tldp.org قابل مشاهده است، چهارچوب کلی را برای یک لاگ تعریف می‌نماید که این اهداف، خود می‌توانند با توجه به اقتضائات زمانی یا جغرافیایی هر لاگ، شاخ و برگ‌هایی را به خود بگیرد. بر طبق اساسنامه ریک موین، اهداف چهارگانه تشکیل یک لاگ از قرار زیرند:
اهداف چهارگانه تشکیل یک لاگ
- حمایت (Advocacy).
- آموزش (Education).
- پشتیبانی (Support).
- همگانی‌سازی (Socializing).
به‌طور کل، گروه کاربری لینوکس یک قطب اطلاعاتی و اجتماعاتی IT فعال و پویا در زمینه نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز محسوب می‌شود که بنا به تعریف اساسنامه جهانی ریک موین، سازمانی غیرانتفاعی و غیردولتی است.
شایان ذکر است که اهداف فرهنگی و اجتماعی لاگ‌ها، همپوشانی بسیاری با «طرح مهاجرت دستگاه‌های اجرایی دولت به نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز» به شماره ۹۵۹/ت۴۷۷۸۹ک مورخه ۶ فروردین ۱۳۹۲ دارد؛ که متأسفانه هنوز این طرح به سرانجام نهایی خود نرسیده است.
با توجه به موارد ذکر شده می‌توان یکی از وظایف مهم یک لاگ ایرانی را شفاف‌سازی، اقتضاگویی، فرهنگ‌سازی و ذائقه‌سازی دانست. لاگ‌ها با توجه به تعریف اساسنامه جهانی ریک موین که سازمان غیرانتفاعی و غیردولتی هستند، می‌توانند از کلیه حوزه‌های حتی انتفاعی همپوشان با مباحث مربوط به نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز، حمایت معنوی نمایند و به تعبیری نقش کاتالیزور را در جهت سرعت بخشیدن به طرح مهاجرت به نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز را (چه در جامعه و چه در دولت) ایفا نمایند و در جلوگیری از نفوذ سایبری و جاسوسی‌های مایکروسافتی پیش‌قدم باشند.
مسلماً هیچ فرد ایرانی را چه با هویت حقیقی و چه با هویت حقوقی نمی‌توان یافت که بی‌ارتباط با نفوذ سایبری باشد؛ در وهله اول، نفوذ سایبری منجر به دیده شدن ذائقه‌های جامعه شده و در پی آن، جنگ نرم را از سوی دشمنان کشور در حوزه رسانه خواهد داشت.
یا می‌توان بحث جاسوسی‌های رایانه‌ای را از منظر امنیت به سپاه پاسداران، از منظر سیاسی به فرمانداری، از منظر قانونی به پلیس فتا، از منظر اعتقادی به حوزه علمیه، از منظر فرهنگی به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، از منظر آموزشی به دانشگاه و از منظر اقتصادی به بخش خصوصی مرتبط دانست. بنابراین لاگ می‌تواند پلی ارتباطی میان تمامی ارکان جامعه و فرهنگ‌ساز در این راه باشد.
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم اهداف چهارگانه یک لاگ می‌تواند بسته به اقتضائات، شاخ و برگ‌هایی را به خود بگیرد. الگوی پیشنهادی ما چنین است:
حمایت
- آشنایی و گسترش فرهنگ استفاده از سیستم‌عامل گنو/لینوکس و آزاد/ متن‌باز و کمک به ترویج، ترغیب و تشویق کاربران کامپیوتر به مهاجرت از سیستم‌عامل ویندوز و نرم‌افزارهای انحصاری به سیستم‌عامل گنو/لینوکس و نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز.
- برگزاری همایش‌ها و نمایشگاه‌ها (به شیوه‌های عمومی، دانشگاهی و سازمانی) در راستای مباحث مرتبط با سیستم‌عامل گنو/لینوکس و نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز با هدف ارتقای سطح IT جامعه از طریق گسترش فرهنگِ تحقیق و مطالعه در میان اعضا.
تعلیم و تربیت
- تربیت متخصصین نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز در حوزه‌های مختلف IT به‌صورت معتدل (شاخه‌هایی مانند کاربری، گرافیک، برنامه‌نویسی، طراحی سایت، اپلیکیشن‌های اندروید، شبکه و …) از طریق تدریس و برگزاری کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی (به شیوه دانشگاهی، آموزشگاهی و سازمانی).
- تربیت مدرسینِ نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز (دانشگاهی، آموزشگاهی و …) و کمک به مهاجرتِ تدریسیِ مدرسِ مربوطه از نرم‌افزار انحصاری به نرم‌افزار آزاد/ متن‌باز معادل.
محتواسازی
- تدوین مستندات فارسی گنو/لینوکسی و آزاد/ متن‌باز (ترجیحاً به‌صورت الکترونیکی) بر مبنای اقتضای فقدانیِ منبعِ مربوطه، جهت ارتقای سطح عمومی IT در جامعه.
- ارائه فایل‌های جمع‌آوری شده (اعم از توزیعات گنو/لینوکسی، E-Book، ویدیوهای آموزشی و …) به کاربران و علاقه‌مندان با انتشار بر اساس یکی از مجوزهای آزاد/ متن‌باز.
- ایجاد سرفصل‌های جدید درسی جهت جایگزین نمودن آن با نرم‌افزار آزاد/ متن‌باز معادل در واحد درسی مربوطه (اعم از هنرستانی، دانشگاهی، سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و …).
پشتیبانی
- کمک به تولید و توسعه نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز (بومی و جهانی).
- شناسایی، ایجاد و معرفی فرصت‌های شغلی برای متخصصین تربیت شده در راستای حفط، تداوم و بقای پویای لاگ در جهت جلوگیری از قطع رابطه همکاری اعضای لاگ با بالا بردن حس انگیزشی از طریق کسب درآمد (خصوصاً برای اعضای دانشجو که محوریت اصلیند).
همگانی‌سازی
- ایجاد یک قطب اطلاعاتی و اجتماعاتی IT به‌صورت فعال و پویا با تعاملات مبتنی بر فرهنگِ احترام و هم‌نوع‌دوستی در جغرافیای مربوطه جهت سهولت دسترسی در حوزه‌های مرتبط با چهارچوب موضوعی لاگ (حوزه‌هایی چون فرهنگی، علمی، تخصصی و …) به‌منظور سرعت‌دهی در عملیات اجرایی طرح مهاجرت به نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز چه از منظر جامعه کاربری چه از منظر دولتی.
- ایفای نقش حمایتی در برقراری انسجام ملّی فی‌مابین جامعه ایرانی کاربران گنو/لینوکس و نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز از طریق تعاملات با سایر لاگ‌های فعال ایرانی.
جمع‌بندی
البته با توجه به غیرانتفاعی بودن لاگ نمی‌توان از اهداف نامبرده به‌طور مستقیم کسب درآمد کرد. اما اگر لاگ به‌عنوان یک اتصال‌کننده و پل ارتباطی عمل کند و فعالیت مربوطه در سازمان یا برندی به غیر از لاگ فعالیت نماید قابل درآمدزایی است. به‌عنوان مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- معرفی شرکت‌ها یا سازمان‌هایی که نیاز به متخصص نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز دارند و بالعکس.
- معرفی آموزشگاه‌ها یا دانشگاه‌هایی که نیاز به مدرس نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز دارند و بالعکس.
- معرفی ناشرینی که نیاز به نویسنده آزاد/ متن‌باز دارند و بالعکس.
همانطور که بیان شد واضح است که این فعالیت‌ها اگر در چهارچوبی (برندی) دیگر انجام گردد و لاگ فقط نقش معرف را ایفا نماید، هیچ منافاتی با هداف چهارگانه تشکیل لاگ بر طبق اساسنامه جهانی ریک موین و همچنین درآمدزایی ندارد.
در ادامه آدرس وب‌سایت لاگ‌های فعال ایرانی ذکر شده است:
اگر وب‌سایتی در این لیست، موجود نیست؛ لطفا اطلاع دهید تا اضافه شود.
نوشته: فرشید نوتاش حقیقت
