سلام به همگی!
ماتریکس پیام‌رسانی نامتمرکز است که محبوبیتی روزافزون، به‌خصوص در بین طرفداران نرم‌افزار آزاد و متن‌باز، پیدا کرده است. در این مقاله، تلاش شده است تا این پیام‌رسان نوین، در حد فهم افراد غیرفنی توضیح داده شود و راهنمایی باشد برای دعوت افراد به این شبکهٔ بزرگ.
مقدمه
هر پیام‌رسان از دو نرم‌افزار تشکیل شده است:
- کارخواه: نرم‌افزاری است که کاربر روی تلفن همراهش نصب می‌کند و با آن از پیام‌رسان استفاده می‌کند. کارخواه مانند صندوق پست است.
- کارساز: نرم‌افزاری است که روی رایانه‌ای همیشه متصل به اینترنت نصب می‌شود و مغز پیام‌رسان است. کارساز مانند شرکت پست است.
ماتریکس
ماتریکس یک شیوه‌نامه برای پیام‌رسانی است. مانند قوانین ریاضی که به شما می‌گویند چگونه باید با عبارت‌های ریاضی سر و کله بزنید. هر کارخواه یا کارسازی که از شیوه‌نامهٔ ماتریکس پیروی کند، عضوی از شبکهٔ ماتریکس است. به همین خاطر تعداد زیادی کارخواه و کارساز برای شبکهٔ پیام‌رسانی ماتریکس وجود دارد و کاربر آزاد است هر کدام را که دوست دارد، انتخاب کند.
محبوب‌ترین و البته کامل‌ترین کارساز کنونی ماتریکس، «سیناپس» است. کارسازهای دیگری در نیز در دست توسعه هستند؛ اما هنوز به بلوغ کافی نرسیده‌اند.
کارخواه‌ها را در پایان معرفی می‌کنم.
ماتریکس نامتمرکز است
هر کسی می‌تواند با اجرای سیناپس، نمونه‌ای از ماتریکس داشته باشد. هر نمونهٔ ماتریکس مانند یک شرکت پست است و از نمونه‌های دیگر مستقل است. اما شیوه‌نامهٔ ماتریکس طوری طراحی شده که شرکت‌های پست مستقل از هم (نمونه‌های ماتریکس)، می‌توانند بین یک‌دیگر پیام رد و بدل کنند.
این باعث می‌شود که هر کسی بتواند پیام‌رسان خودش را داشته باشد و همچنین تمرکز قدرت اتفاق تخواهد افتاد. اما لازم نیست هر کسی یک نمونهٔ ماتریکس داشته باشد. نمونه‌های عمومی بسیاری وجود دارند که روزبه‌روز هم در حال بیشتر شدن هستند.
ماتریکس رمزگذاری شده است
وقتی کاربر پیامی را ارسال می‌کند، کارخواه ابتدا این پیام را رمزگذاری می‌کند و سپس به کارساز می‌فرستد. کلیدهای رمزگشایی پیام نیز فقط در دست فرستنده و گیرندهٔ پیام هستند. به این معنی که مدیر نمونه (و هیچ کس دیگر) نمی‌تواند پیام را بخواند.
ماتریکس نرم‌افزار آزاد است
تمام موارد بالا بدون این مورد، بی‌معنا هستند. نرم‌افزار آزاد یعنی کاربر در استفاده از نرم‌افزار، آزاد است، کد آن در دسترس است و هر کسی حق دارد در آن تغییر ایجاد کند و تغییراتش را منتشر کند.
اگر ماتریکس یک قدمِ کج بگذارد، سریع گندش در می‌آید و اگر توسعه‌دهندگانش اقدام به اصلاح نکنند، خیلی زود عده‌ای دیگر شروع به توسعهٔ انشعابی از ماتریکس در مسیر درست خواهند کرد.
ماتریکس؛ رایانامه‌ای نوین
شاید بتوان ماتریکس را رایانامه‌ای پیشرفته دانست. همان‌طور که در رایانامه افرادی که روی کارسازهای مختلف بودند، می‌توانستند به یک‌دیگر پیام دهند، ماتریکس نیز چنین است. با این تفاوت که رایانامه برای ردوبدل کردن نامه بود؛ ولی ماتریکس برای پیام‌رسانی است. همچنین قابلیت‌هایی همچون تماس صوتی و تصویری را نیز داراست.
چگونه به شبکهٔ ماتریکس بپیوندیم؟
کافی است نمونه‌ای برای خود انتخاب کنید. توجه داشته باشد که ممکن است بعضی از نمونه‌های فیلتر یا کند باشند یا محدودیت خاصی داشته باشند. در زیر فهرستی از چند نمونهٔ عمومی را آورده‌ام:
برای عضویت، ابتدا باید یک کارخواه نصب کنید. در بیشتر کارخواه‌ها، نمونهٔ پیش‌فرض روی matrix.org است که به خاطر ترافیک بالا معمولاً کند است. برای تعویض نمونه، هنگام ایجاد حساب، matrix.org را با نمونهٔ مورد نظر عوض کنید. همچنین معمولاً هر نمونه یک کارخواه وب نیز دارد. برای یافتن کارخواه وب هر نمونه، به وبگاهشان بروید.
معرفی چند کارخواه ماتریکس
در اینجا چند تا از محبوب‌ترین کارخواه‌های ماتریکس آورده شده‌اند. برای رفتن به وبگاه هر کدام، روی عنوانشان کلیک کنید.
المنت (Element)
المنت محبوب‌ترین و بالغ‌ترین کارخواه ماتریکس است. قابلیت‌های زیادی دارد و البته شاید کمی پیچیده باشد. المنت برای انواع بسترها در دسترس است.
شیلدی‌چت (SchildiChat)
انشعابی از المنت است و می‌خواد ظاهری مرسوم‌تر داشته باشد. البته المنت را هم می‌توان با دستکاری تنظیماتش، تا حدودی شبیه به شیلدی‌چت کرد؛ اما شیلدی‌چت آن‌ها را پیش‌فرض تنظیم کرده است.
فلافی‌چت (FluffyChat)
خودش را نازترین کارخواه ماتریکس معرفی می‌کند! ظاهری متفاوت دارد که ممکن است بعضی‌ها از آن خوششان نیاید. قابلیت‌های نسبتاً کاملی دارد و نسبت به المنت، ساده‌تر است. در انواع بسترها قابل‌نصب است.
صینی (Cinny)
نسبت به موارد بالا ناقص‌تر است؛ با این حال، تجربهٔ کاربری خوبی ارائه می‌دهد و سادگی‌اش در کنار پشتیبانی از مهم‌ترین قابلیت‌های ماتریکس، باعث محبوبیتش شده است. این کارخواه تحت وب در دسترس است.
کارخواه‌های دیگر
در اینجا فهرستی نسبتاً کامل از تمام کارخواه‌های ماتریکس قرار دارد.
راهنماهای دیگر
– راهنمای شیوه‌نامهٔ پیام‌رسانی ماتریکس در ویکی‌کتاب
پی‌نوشت: این مقاله را قبلاً در وب‌نوشت شخصی‌ام منتشر کرده بودم؛ اما این کامل‌تر است!
یک دیدگاه