اوبونتوگنو/لینوکس

نصب اوبونتو ۲۰٫۰۴ بر روی دیسک خام

در حال حاضر به سه روش می‌توان سیستم‌عامل اوبونتو را به کار گرفت. یکی از روش‌ها این است که یا سخت‌افزار جدید بخرید یا مجددا از سیستم کامپیوتری موجود استفاده کنید تا سیستم‌عامل را روی آن نصب و اجرا نمایید.

متناوبا از یک پلتفرم مجازی‌ساز مانند VirtualBox یا VMware می‌توان اوبونتو را در داخل یک ماشین مجازی بر روی سیستم‌عامل موجود نصب و اجرا کرد. گزینه دیگر ایجاد یک نمونه سیستم‌عامل مبتنی بر ابر با استفاده از سرویس‌هایی مانندAmazon AWS ، Google Cloud یا Microsoft Azure است.

اگر از طرف دیگر قصد دارید اوبونتو را بر روی سخت‌افزار خود نصب کنید یا از محیط مجازی‌ساز استفاده کنید، اولین قدم در مسیر یادگیری اوبونتو شامل نصب سیستم‌عامل است.

اوبونتو را می‌توان در یک هارددیسک خالی یا در یک محیط بوت دوگانه با سیستم‌عاملی دیگر (معمولا یکی از سیستم‌عامل‌های مایکروسافت ویندوز) نصب کرد.

در این مقاله فرض می‌کنیم که از یک دیسک خالی برای نصب استفاده خواهیم کرد.

گزینه‌های نصب اوبونتو

می‌توانید اوبونتو را از وب‌سایت زیر به صورت رایگان دانلود کنید:

دانلود اوبونتو

این صفحه بسته به نحوه نصب و استفاده از سیستم‌عامل، چندین گزینه برای دانلود ارائه می‌دهد:

  • Ubuntu Desktopنسخه دسکتاپ سیستم‌عامل را دانلود می‌کند. این نسخه برای استفاده در سیستم‌های دسکتاپ و لپ‌تاپ که به محیط دسکتاپ گرافیکی نیاز دارند، در نظر گرفته شده است و فقط برای سیستم‌های ۶۴ بیتی در دسترس است. نسخه دسکتاپ را می‌توان در قالب یک ایمیج ISO دانلود کرد و سپس می‌توانید با استفاده از مراحل ذکر شده در این مقاله، آن را روی فلش مموری بوت کنید. هنگام بوت شدن، نسخه دسکتاپ به شما امکان می‌دهد تا با اجرای زنده (Live) اوبونتو پیش از نصب، اوبونتو را آزمایش کنید.
  • Ubuntu Serverنسخه سرور سیستم‌عامل را دانلود می‌کند. این Image برای انجام نصب روی سرورهایی طراحی شده است که محیط دسکتاپ گرافیکی در آن‌ها مورد نیاز نیست و برای سیستم‌های x86 ، ARM ، IBM POWER و s390x در دسترس است. در این حالت گزینه‌ای برای امتحان کردن اوبونتو قبل از نصب وجود ندارد و از نصب‌کننده مبتنی بر متن به جای نصب‌کننده گرافیکی استفاده شده برای دسکتاپ اوبونتو، استفاده می‌کند. این باعث می‌شود که اوبونتو بر روی سیستم‌های بدون کنسول گرافیکی نصب شود.

هنگام دانلود نسخه Ubuntu Server، گزینه‌های زیر موجود است:

  • Standard Live Server ISO Imageشامل همه چیز برای نصب Ubuntu Server است. این اجازه می‌دهد تا نصب بدون نیاز به شبکه یا اتصال به اینترنت انجام شود.
  • Network Installer ISO Imageشامل نیاز حداقلی برای شروع فرآیند نصب است که طی آن بسته‌های اضافی بر اساس انتخاب‌های انجام شده در مرحله پیکربندی دانلود می‌شوند. نصب‌کننده شبکه در مقالات آتی به طور مفصل توضیح داده می‌شود.

هر دو نصب‌کننده شبکه ممکن است برای انجام نصب شبکه‌هایPreboot Execution Environment (PXE) استفاده شوند. هنگام استفاده از PXE برای نصب اوبونتو، ایمیج اوبونتو بر روی سرور مخصوص پیکربندی شده و نصب می‌شود. سپس سیستم کلاینتی که اوبونتو بر روی آن نصب می‌شود، پیکربندی می‌شود تا از طریق ایمیج روی سرور بوت PXE (با فرض اینکه سخت‌افزار کلاینت از PXE پشتیبانی می‌کند) روی شبکه بوت شود و نصب آغاز گردد.

نسخه سرور در مقابل نسخه دسکتاپ

بدیهی است که قبل از شروع نصب، باید بین نسخه‌های دسکتاپ و سرور تصمیم‌گیری شود. اگر می‌خواهید اوبونتو را قبل از نصب امتحان کنید، گزینه دسکتاپ بهترین راهکار است زیرا به شما این امکان را می‌دهد که اوبونتو را بدون نصب، بر روی دیسک بوت کنید. همانطور که در شکل زیر نشان داده شده است، این گزینه همچنین اجازه می‌دهد تا نصب از داخل نمایش زنده آغاز شود:

اگر محیط دسکتاپ گرافیکی نیاز ندارید و سیستم مقصد دسترسی به اینترنت یا کنسول گرافیکی ندارد، ایمیج Live Server ISO توصیه می‌شود زیرا این امر باعث می‌شود بدون نیاز به دانلود بسته‌های اضافی، سرور کاملا کاربردی ساخته شود.

صرف نظر از روش نصب انتخاب شده، بسته‌ها را می‌توان پس از نصب به سیستم اضافه و یا از سیستم حذف کرد تا سیستم را بر اساس نیازهای خاص پیکربندی کند.

دستیابی به رسانه نصب اوبونتو

در این مقاله، محیط دسکتاپ اوبونتو با استفاده از نصب‌کننده گرافیکی نصب می‌شود. بنابراین، با دانلود ایمیج Ubuntu Desktop 20.04 ISO از آدرس زیر شروع کنید:

دانلود ایمیج اوبونتو

ایمیج دی‌وی‌دی ISO شامل تمام بسته‌های لازم برای نصب یک سیستم اوبونتو است و با استفاده از شرایط زیر نامگذاری شده است:

به عنوان مثال، ایمیج Ubuntu 20.04 Desktop ISO برای سیستم‌های ۶۴ بیتی Intel/AMD به شرح زیر است:

پس از دانلود ایمیج، آن را روی دیسک رایت کنید یا از مراحل قسمت بعدی برای نوشتن رسانه بر روی فلش مموری استفاده کنید و محیط مجازی‌ساز خود را پیکربندی کنید تا مانند یک درایو DVD رفتار شود.

رایت ایمیج ISO در فلش مموری

این روزها به احتمال زیاد نصب سیستم‌عامل از فلش مموری انجام می‌شود تا از DVD. پس از دانلود ایمیج نصب ISO اوبونتو، مراحل رایت آن ایمیج بر روی فلش مموری بسته به اینکه درایو به سیستم لینوکس، macOS یا Windows متصل شده باشد متفاوت خواهد بود. در مراحل ذکر شده در باقیمانده این بخش فرض بر این است که فلش مموری جدید است یا برای حذف هرگونه داده یا پارتیشن موجود، فرمت شده است:

Linux

اولین قدم برای رایت ایمیج ISO در فلش مموری در لینوکس، شناسایی نام دستگاه است. قبل از قرار دادن فلش مموری، دستگاه‌های ذخیره‌سازی موجود در سیستم را با لیست دستگاه‌های موجود در /dev به شرح زیر شناسایی کنید:

فلش مموری را به سیستم لینوکس متصل کرده و فرمان dmesg را اجرا کنید تا لیستی از پیام‌های اخیر سیستم دریافت کنید، یکی از آن‌ها گزارش تشخیص فلش مموری و شبیه موارد زیر خواهد بود:

این خروجی به ما می‌گوید که ما باید انتظار داشته باشیم که نام دستگاه شامل sdb باشد که می‌توانیم آن‌ها را با فهرست مجدد نام دستگاه‌ها در /dev تایید کنیم:

از این خروجی می‌توان گفت که فلش مموری به /dev /sdb اختصاص داده شده است. گام بعدی قبل از رایت ایمیج ISO در دستگاه، اجرای فرمان findmnt است تا مطمئن شوید به صورت خودکار نصب نشده است:

اگر فرمان findmnt نشان می‌دهد که فلش مموری نصب شده است، قبل از ادامه آن را unmount کنید:

پس از unmount کردن فایل‌سیستم، از فرمان dd به شرح زیر برای رایت ایمیجر ISO در درایو استفاده کنید:

بسته به اندازه ایمیج و سرعت سیستمی که بر روی آن کار می‌کند، مراحل رایت ممکن است مدتی (۱۰ تا ۱۵ دقیقه) طول بکشد. پس از رایت ایمیج، خروجی مشابه تصویر زیر ظاهر می‌شود و فلش مموری آماده استفاده برای نصب اوبونتو است:

macOS

اولین قدم برای رایت ایمیج ISO روی فلش مموری در سیستم‌عامل macOS، شناسایی دستگاه با استفاده از ابزار diskutil است. قبل از اتصال دستگاه USB، پنجره Terminal را باز کرده و فرمان زیر را اجرا کنید:

پس از تعیین پایه دستگاه‌های شناسایی شده، فلش مموری را در درگاه سیستم macOS وارد کرده و دوباره فرمان را اجرا کنید. نتایج مشابه باید با یک ورودی اضافی برای فلش مموری شبیه موارد زیر ظاهر شود:

در مثال بالا، فلش مموری به /dev /disk3 اختصاص داده شده است. قبل از ادامه، دیسک را به صورت زیر جدا کنید:

در نهایت، از فرمان dd برای رایت ایمیج ISO بر روی دستگاه استفاده کنید، با توجه به مرجع دستگاه خام دیسک (/dev/rdisk3) و وارد کردن رمز عبور کاربر در صورت درخواست:

پس از رایت ایمیج، فلش مموری آماده است.

Windows

تعدادی ابزار رایگان برای ویندوز موجود است که یک ایمیج ISO را روی فلش مموری رایت می‌کند، اما ابزاری که مخصوص رایت ایمیج‌های لینوکسی نوشته شده است، ابزار Fedora Media Writer است که می‌توانید آن را از آدرس زیر دانلود کنید:

دانلود Fedora Media Writer

پس از نصب، ابزار رایت را راه‌اندازی کرده و گزینه Custom image را که در تصویر زیر مشخص شده است انتخاب کنید: در بخش انتخاب فایل، به Ubuntu installation ISO image بروید و انتخاب کنید و روی دکمه باز کردن کلیک کنید. پس از انتخاب ایمیج، پنجره‌ای ظاهر می‌شود که در آن می‌توان ایمیج را روی فلش مموری نوشت. قبل از کلیک بر روی دکمه Write to Disk، فلش مموری مورد نظر را از device menu انتخاب کنید:

پس از رایت ایمیج روی دستگاه، دیوایس آماده استفاده برای انجام نصب است.

بوت کردن اوبونتو از طریق ایمیج USB

رسانه نصب اوبونتو را در درایو مناسب سیستم وارد کنید. اگر سیستم سعی می‌کند از هارددیسک بوت شود، باید به BIOS که برای رایانه شما تنظیم شده است وارد شده و ترتیب بوت را تغییر دهید تا ابتدا از درایو رسانه نصب بوت شود. در چند ثانیه اول فرآیند بوت، صفحه‌ای خالی ظاهر می‌شود که تصویر زیر در لبه پایینی قرار دارد:

اگر در این مرحله اقدامی صورت نگیرد، اوبونتو بصورت Live بوت می‌شود و گزینه‌ای را ارائه می‌دهد که یا اوبونتو را بدون نصب امتحان کنید یا مراحل نصب را همانطور عنوان شد آغاز کنید. متناوبا با فشار دادن کلید Esc صفحه کلید وارد سیستم منوی بوت می‌شوید که از صفحه انتخاب زبان نشان داده شده است:

با استفاده از کلیدهای جهت دار صفحه‌کلید حرکت کرده و کلید Enter را فشار دهید تا زبانی را انتخاب کنید که در آن نقطه صفحه منوی بوت اوبونتو مطابق شکل زیر ظاهر می‌شود:

بار دیگر، گزینه‌هایی برای امتحان اوبونتو بصورت Live یا شروع مراحل نصب ارائه می‌شود. اگر هنگام شروع یا نصب اوبونتو با صفحه سیاه مواجه شدید، سیستم را مجددا بوت کرده و مجددا از یکی از گزینه‌های گرافیکی ایمن استفاده کنید. رسانه نصب و حافظه سیستم نیز ممکن است از نظر نقص بررسی شود یا سیستم از هارددیسک اصلی نصب شده در سیستم رایانه بوت شود (با فرض اینکه حاوی یک ایمیج سیستم‌عامل قابل بوت باشد). طیف وسیعی از گزینه‌های کلیدی عملکرد دسترسی به تنظیماتی مانند تغییر گزینه‌های دسترسی، دسترسی به راهنما و تعیین پارامترهای بوت ویژه را فراهم می‌کند.

نصب اوبونتو

از داخل حالت Live یا منوی بوت، گزینهInstall Ubuntu  را انتخاب کرده و منتظر بمانید تا صفحه اولیه نصب‌کننده ظاهر شود:

در صفحه خوش‌آمدگویی، زبان مورد نظر خود را قبل از کلیک روی دکمه Continue، انتخاب کرده و برای ادامه به صفحه بعدی بروید:

یا طرح صفحه کلید خود را انتخاب کنید یا اگر مطمئن نیستید، بر روی دکمه Detect Keyboard Layout کلیک کنید تا قبل از کلیک بر روی Continue، مراحل مختلفی را برای شناسایی صفحه کلید انجام دهید. در صفحه بعدی، انتخاب کنید که نصب عادی یا Minimal انجام شود:

اگر فضای زیادی روی دیسک دارید و می‌خواهید برنامه‌های اصلی و برنامه‌های کاربردی موجود در اوبونتو را بدون نیاز به نصب دستی بعدا کاوش کنید، گزینه Normal را انتخاب کنید. روش دیگر، برای جلوگیری از به هم ریختن سیستم با نرم‌افزارهایی که ممکن است هرگز به آن نیاز نداشته باشید، گزینه Minimal را انتخاب کنید. صرف نظر از انتخابی که در اینجا انجام شده است، همه نرم افزارهای ارائه شده با اوبونتو در صورت لزوم در هر نقطه‌ای در آینده به راحتی قابل نصب یا حذف هستند.

این گزینه همچنین برای به‌روزرسانی بسته‌های نرم‌افزاری که شامل توزیع اوبونتو در حین نصب است، موجود است. اوبونتو، مانند بیشتر سیستم‌عامل‌های فعال، مدت‌ها پس از انتشار عمومی، با رفع باگ و پچ‌های امنیتی به‌روز می‌شود. اگر این گزینه انتخاب شده و سیستم به اینترنت متصل باشد، نصب‌کننده هرگونه به‌روزرسانی را که از زمان انتشار تصویر نصب اوبونتو منتشر شده است، بارگیری می‌کند و آن‌ها را در حین نصب روی سیستم اعمال می‌کند. اگر تصمیم گرفتید این به‌روزرسانی را در طول مراحل نصب انجام ندهید، این به‌روزرسانی‌ها ممکن است در هر زمان پس از اتمام نصب همچنان اعمال شوند.

گزینه دوم این امکان را دارد که آیا نرم‌افزار متن‌باز غیر شخص ثالث را برای پشتیبانی از دستگاه‌های سخت‌افزاری خاص و پخش فایل‌های رسانه‌ای اختصاصی روی سیستم نصب کنید یا خیر. برخی از کاربران به استفاده از هرگونه نرم‌افزاری که تحت مجوز عمومی منتشر نشده است، اعتراض جدی دارند. اگر شما یکی از این افراد هستید، این گزینه را انتخاب نکنید. اگر از طرف دیگر، فقط می‌خواهید بهترین تجربه را از نصب اوبونتو خود داشته باشید، این گزینه توصیه می‌شود.

پس از انتخاب مناسب، روی دکمه Continue کلیک کنید تا به صفحه تخصیص دیسک بروید:

با فرض اینکه این یک دیسک جدید است که سیستم‌عامل فعلی روی آن وجود ندارد، نصب‌کننده گزینه‌ای برای پاک کردن کل دیسک و استفاده از آن برای اوبونتو ارائه می‌دهد (در این صورت نصب‌کننده یک پارتیشن معمولی و توصیه شده را محاسبه و اجرا می‌کند) به روش دیگر، برای تعریف طرح دیسک سفارشی خود، گزینه Something else را انتخاب کنید تا به صورت دستی پارتیشن‌های دیسک که شامل سیستم‌عامل و داده‌های شما هستند را اندازه‌گیری کنید.

با کلیک بر روی دکمه Advanced Features، گزینه استفاده از Logical Volume Management (LVM) ارائه می‌شود.

اگر امنیت داده‌های ذخیره شده بر روی دیسک بسیار مهم است، گزینه رمزگذاری نصب اوبونتو را انتخاب کنید. اگر این گزینه انتخاب شده باشد، صفحه بعدی از شما می‌خواهد که یک کلید امنیتی انتخاب کنید و سپس با هر بار راه‌اندازی سیستم باید آن را وارد کنید.

این گزینه همچنین برای استفاده از فایل‌سیستم ZFS ارائه شده است. ZFS فایل‌سیستم پیشرفته‌ای است که دارای بسیاری از ویژگی‌های Logical Volume Management به همراه طیف وسیعی از ویژگی‌های دیگر مانند توانایی گرفتن تصاویر فوری (Snapshot) دیسک است. اگرچه ZFS سال‌هاست که وجود دارد، اما پیاده‌سازی روی اوبونتو در این مرحله آزمایشی تلقی می‌شود.

پس از انتخاب، روی دکمه Install Now کلیک کنید تا مراحل نصب آغاز شود و در این مرحله سیستم به دنبال تایید این است که تغییرات در درایو دیسک باید انجام شود:

در حالی که نصب در حال انجام است، نصب‌کننده برای پیکربندی تنظیمات منطقه زمانی اطلاعات مربوط به موقعیت جغرافیایی شما را درخواست می‌کند:

در مرحله بعد، نصب‌کننده از شما می‌خواهد که نام کاربری و رمز عبور را برای اولین حساب سیستم تعیین کنید:

این گزینه همچنین برای تعیین اینکه آیا رمز عبور باید در هر زمان که کاربر می‌خواهد به سیستم وارد شود، مشخص شود. به‌طور پیش‌فرض، هر بار که اوبونتو بوت می‌شود یک صفحه ورود به سیستم برای جستجوی نام کاربری و رمز عبور ارائه می‌شود. اگر تنها کاربر سیستم هستید و می‌خواهید این صفحه را دور بزنید و هر بار که سیستم بوت می‌شود به‌طور خودکار وارد سیستم شوید، قبل از ادامه کار، مطمئن شوید که کادر ورود به سیستم را به طور خودکار تنظیم کنید.

پس از پاسخ به تمام سوالات، نصب‌کننده به سادگی مراحل نصب را ادامه می‌دهد. بسته به سرعت سیستم شما و اینکه آیا در هنگام نصب دانلود آپدیت‌ها را انتخاب کرده‌اید یا خیر، این فرآیند ممکن است مدتی طول بکشد. برای مشاهده جزئیات بیشتر مراحل انجام شده توسط نصب‌کننده، روی عنوان وضعیت واقع در بالای نوار پیشرفت کلیک کنید:

پس از اتمام نصب، پنجره‌ای ظاهر می شود که به شما اطلاع می‌دهد سیستم آماده راه‌اندازی مجدد است:

وقتی آماده راه‌اندازی مجدد شدید، دکمه Restart Now را فشار دهید. ممکن است نصب‌کننده از شما بخواهد رسانه نصب را حذف کنید و سیستم چند لحظه طول می‌کشد تا خاموش شود. در این مرحله درایو USB را بردارید و کلید Enter را فشار دهید تا ادامه دهد.

دسترسی به دسکتاپ اوبونتو

هنگامی که سیستم شروع به کار کرد، در صورت فعال بودن گزینه رمز عبور، صفحه ورود به سیستم GNOME Display Manager (GDM) ظاهر می‌شود. برای دسترسی به سیستم، نام کاربری را انتخاب کرده و رمز عبور مشخص شده در هنگام نصب را وارد کنید:

متناوبا، اگر نصب برای ورود مستقیم به دسکتاپ پیکربندی شده باشد، دسکتاپ گنوم پس از راه‌اندازی مجدد سیستم ظاهر می‌شود:

نصب به‌روزرسانی‌ها (آپدیت‌ها)

مانند اکثر سیستم‌عامل‌های امروزی، هر نسخه خاصی از توزیع اوبونتو پس از انتشار همچنان در حال تکامل است. این به‌طور کلی به صورت رفع باگ و پچ‌های امنیتی و گاهی اوقات، ویژگی‌های جدیدی است که ممکن است از طریق اینترنت دانلود شده و بر روی سیستم شما نصب شود.

بهترین شیوه‌ها حکم می‌کنند که اولین قدم پس از نصب اوبونتو این است که مطمئن شوید هر گونه به‌روزرسانی موجود بر روی سیستم اعمال می‌شود. این را می‌توان از طریق خط فرمان در پنجره ترمینال با استفاده از ابزار apt package manager به دست آورد. برای بررسی در دسترس بودن به‌روزرسانی‌ها، روی پس‌زمینه دسکتاپ راست کلیک کرده و از منوی به دست آمده، گزینه Open in Terminal را انتخاب کنید:

در پنجره ترمینال، فرمان زیر را برای دسترسی به امتیازات ریشه و به‌روزرسانی لیست بسته‌ها اجرا کنید:

در صورت موجود بودن بسته‌های به‌روز شده، فرمان خروجی مشابه زیر را نمایش می‌دهد:

خواندن اطلاعات وضعیت … ۱۰۳ بسته را می‌توان ارتقا داد. برای مشاهده آن‌ها، apt list –upgradable را اجرا کنید. هرگونه به‌روزرسانی معلق ممکن است با استفاده از ابزار apt اعمال شود:

پس از اجرا، ابزار apt لیستی از بسته‌هایی را ارائه می‌دهد که برای به‌روزرسانی در دسترس هستند و برای انجام به‌روزرسانی مجوز درخواست می‌کنند:

پس از اتمام آپگرید، اساسا نصب به پایان رسیده است.

نمایش پیام‌های بوت

در طول فرآیند بوت، سیستم صفحه نمایش اوبونتو را نمایش می‌دهد که هنگام دانلود، همه پیام‌های بوت تولید شده توسط سیستم را از دید پنهان می‌کند. برای اینکه این پیام‌ها در حین راه‌اندازی قابل مشاهده باشند، کافی است در حین شروع به کار کلید Esc صفحه کلید را فشار دهید:

رفتار پیش‌فرض را می‌توان طوری تغییر داد که پیام‌ها همیشه با ویرایش فایل /etc/default/grub و تغییر تنظیم GRUB_CMDLINE_LINUX که شبیه موارد زیر است، به‌طور پیش فرض نمایش داده شوند:

برای استفاده از ویرایشگر nano، فرمان زیر را برای اجرای ویرایشگر و دانلود فایل grub وارد کنید:

برای حذف صفحه بوت گرافیکی به گونه‌ای که پیام‌ها بدون فشار دادن کلید Esc قابل مشاهده باشند، گزینه‌های splash و quiet را از تنظیمات حذف کنید:

این تغییر باعث می شود که سیستم تمام پیام‌های بوت تولید شده توسط سیستم را نمایش دهد.

پس از اعمال تغییرات، فرمان زیر را برای ایجاد پیکربندی بوت جدید اجرا کنید:

خلاصه

اولین قدم در کار با اوبونتو نصب سیستم‌عامل است. در مورد یک سرور مبتنی بر ابر، این کار معمولا هنگامی انجام می‌شود که یک ایمیج سیستم‌عامل بر اساس طیف وسیعی از گزینه‌های ارائه‌دهنده خدمات ابری برای سیستم انتخاب شود. با این حال، نصب روی سخت‌افزار خود یا در یک ماشین مجازی شامل دانلود رسانه نصب در قالب یک ایمیج ISO، رایت آن ایمیج در حافظه مناسب مانند DVD یا فلش مموری و بوت شدن از آن است. پس از اتمام نصب، نصب هرگونه به‌روزرسانی سیستم‌عامل که ممکن است از زمان ایجاد ایمیج نصب اولیه منتشر شده باشد، مهم است.

منبع: answertopia.com

فرشید نوتاش حقیقت

همیشه نیازمند یک منبع آموزشی فارسی در حوزه نرم‌افزارهای آزاد/ متن‌باز و سیستم‌عامل گنو/لینوکس بودم. از این رو این رسالت رو برای خودم تعریف کردم تا رسانه «محتوای باز» رو بوجود بیارم.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا